اندازهگیری و ابزار دقیق یکی از اصطلاحات مهم در علوم و مهندسی است که به وسایل و تجهیزاتی اشاره دارد که برای اندازهگیری دقیق ابعاد، وزن، حجم، دما، فشار و سایر ویژگیهای فیزیکی یا شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند. این ابزارها به صورت مختلف و با اصول علمی مختلفی کار میکنند و در انواع مختلفی از صنایع و علوم اعم از مهندسی، علوم پزشکی، علوم زمین، فیزیک، شیمی، بیولوژی و غیره مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع ابزارهای دقیق:
۱.میزان (Scale): برای اندازهگیری وزن اشیاء مورد استفاده قرار میگیرد. این ابزارها معمولاً دارای مقیاس دیجیتال یا آنالوگ هستند.
۲.ترمومتر(Thermometer): برای اندازهگیری دقیق دما مورد استفاده قرار میگیرد. ترمومترها میتوانند دیجیتال یا آنالوگ باشند و معمولاً در واحدهای مختلفی از سانتیگراد تا فارنهایت عرضه میشوند.
۳.آلتیمتر (Altimeter): برای اندازهگیری ارتفاع یا ارتفاع فشار از سطح دریا استفاده میشود. این ابزار معمولاً در هواپیماها و برای فعالیتهای کوهنوردی مورد استفاده قرار میگیرد.
۴.ولتمتر (Voltmeter): برای اندازهگیری ولتاژ یا فشار الکتریکی در مدارهای الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرد.
۵. میکرومتر (Micrometer): برای اندازهگیری دقیق ابعاد و ضخامت قطعات کوچک مورد استفاده قرار میگیرد، معمولاً در دامنههای میلیمتر و میکرومتر.
۶.کالیپر (Caliper):برای اندازهگیری دقیق قطرها، ضخامتها و ابعاد دیگر اشیاء استفاده میشود. کالیپرها میتوانند دیجیتال یا آنالوگ باشند.
۷.گیج (Gauge): برای اندازهگیری فشار، جریان و سایر ویژگیهای فیزیکی در ماشینآلات و دستگاههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند.
۸.تسترهای الکتریکی (Electrical Tester): برای اندازهگیری و تست جریان الکتریکی، مقاومت، ولتاژ و سایر ویژگیهای الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند.
این فقط چند نمونه از ابزارهای دقیق موجود در صنایع و علوم مختلف است. هر ابزار دقیق برای اندازهگیری یک ویژگی خاص و با دقت بالایی طراحی شده است و در انواع مختلفی از برندها و مدلها موجود است.
اجزا تشکیل دهنده ابزار های دقیق
ابزارهای دقیق عموماً از اجزای مختلفی تشکیل شدهاند که هر کدام وظیفههای خاصی در عملکرد و دقت اندازهگیری دارند. این اجزا عبارتند از:
۱.صفحه نمایش: این بخش از ابزار دقیق معمولاً شامل یک صفحه نمایش LCD یا LED است که نتایج اندازهگیری را نمایش میدهد.
۲.سنسور یا ترانسدیوسر: این بخش از ابزار دقیق مسئول اندازهگیری فیزیکی یا شیمیایی میباشد. بسته به نوع ابزار دقیق، میتواند شامل سنسورهای دما، فشار، ولتاژ، جریان، حرکت و غیره باشد.
۳.مدار پردازشگر: این بخش از ابزار دقیق شامل مدارهای الکترونیکی است که اطلاعات دریافتی از سنسورها را پردازش کرده و نتایج را بر روی صفحه نمایش نشان میدهد.
۴. مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC): در ابزارهای دقیق آنالوگ-دیجیتال، سیگنالهای آنالوگ دریافتی از سنسورها توسط مبدل آنالوگ به دیجیتال به سیگنالهای دیجیتال تبدیل میشوند تا بتوانند توسط مدار پردازشگر پردازش شوند.
۵. باتری یا منبع تغذیه: اکثر ابزارهای دقیق برای عملکرد به منبع تغذیه نیاز دارند. این منبع تغذیه میتواند از باتریها، آداپتورها یا سیم برق خارجی باشد.
۶.دکمهها و کلیدها: این بخش از ابزار دقیق شامل دکمهها و کلیدهای کنترلی است که برای تنظیم و کنترل عملکرد ابزار دقیق استفاده میشوند.
۷.واحد های تعریف شده برای اندازه گیری: این واحدها برای اندازهگیری ابعاد مختلف مورد استفاده قرار میگیرند، مانند واحدهای متر، کیلوگرم، درجه سانتیگراد و …
همچنین، بسته به نوع و کاربری ابزار دقیق، ممکن است اجزای دیگری نیز وجود داشته باشد که به عنوان اجزای مورد نیاز برای اندازهگیری دقیق در آن دستگاه مورد استفاده قرار میگیرند.
اندازه گیری بر حسب کمیت
اندازهگیریها بر حسب کمیتها معمولاً به دستههای زیر تقسیم میشوند:
۱.اندازهگیری ابعادی (Dimensional Measurement): اندازهگیری ابعادی به معنای اندازهگیری و ارزیابی ابعاد مختلف یک شیء یا قطعه است. این ابعاد میتواند شامل طول، عرض، ارتفاع، قطر، ضخامت و سایر ابعاد مربوط به شکل و ساختار قطعه باشد. اندازهگیری ابعادی معمولاً با استفاده از ابزارهای اندازهگیری مختلف انجام میشود، مانند پیچ اندازهگیری، میزان اندازهگیری، میزان لیزری، مولتیمتر و … این ابزارها با دقت و دقت مختلفی قادر به اندازهگیری ابعاد مختلف هستند و در صنایع مختلف برای کنترل کیفیت و اطمینان از ابعاد دقیق قطعات و محصولات استفاده میشوند.
۲.اندازهگیری دما (Temperature Measurement): اندازهگیری دما یکی از پارامترهای حیاتی در مختلف صنایع و فرآیندها است. برای اندازهگیری دما از ابزارها و روشهای مختلفی استفاده میشود. ترمومترها یکی از ابزارهای مهم برای اندازهگیری دما هستند که میتوانند به صورت دیجیتال یا آنالوگ باشند و دقت و دمای اندازهگیری متفاوتی داشته باشند. از دیگر ابزارهای مورد استفاده برای اندازهگیری دما میتوان به ترموکوپلها، پیریت مقاومتی و ترمیستورها اشاره کرد. این ابزارها میتوانند به صورت تماسی یا بیتماسی برای اندازهگیری دما مورد استفاده قرار گیرند و در انواع مختلف فرآیندها و صنایع از جمله صنایع نفت و گاز، خودروسازی، الکترونیک، غذایی و دارویی و … استفاده میشوند.
۳. اندازه گیری جریان(Flow measurement): اندازهگیری جریان به معنای اندازهگیری حجم یا مقدار جریان مایع، گاز یا مواد غیرجامد در یک دستگاه، لوله یا سیستم است. این اندازهگیری برای کنترل و مانیتورینگ فرآیندها، محاسبه مصرف مواد، اندازهگیری خروجی ماشینآلات، و کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار میگیرد. برای اندازهگیری جریان، از انواع مختلف سنسورها و تجهیزات مانند دراگر، سنسورهای توربینی، سنسورهای الکترومغناطیسی، سنسورهای دیفرانسیل فشار، و سنسورهای اولتراسونیک استفاده میشود.
۵.اندازهگیری حجم (Volume Measurement): این نوع اندازهگیری شامل اندازهگیری حجم اشیاء است. ابزارهایی مانند سیلندر حجمی، میزان حجم و لیتر برای این نوع اندازهگیری مورد استفاده قرار میگیرند.
همچنین، ممکن است اندازهگیریها بر اساس ویژگیهای دیگری نظیر سرعت، زاویه، شدت نور و … نیز صورت بگیرد.
در صورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما در شرکت بزرگ کاسپین تجهیز نوآوران با بیش از یک دهه سابقه، تماس بگیرید.